جرم خیانت در امانت

خیانت در امانت عبارت است از :تصاحب ،تلف ، یا مفقود و استعمال نمودن اموال یا اسناد به زیان مالکین ، وقتی اشیاء مزبور به عنوان اجاره ، امانت ، رهن ، وکالت یا هرکار با اجرت یا بی اجرت به کسی داده شده و مقرر بوده است که اشیاء مزبور مسترد شود و یا به تصرف معینی برسد ، به عبارت دیگر ((خیانت در امانت عبارت است از رفتار عمدی و خلاف قرارداد امین در مال سپرده شده به ضرر مالک ))

عناصر تشکیل دهنده جرم خیانت در امانت:

الف عنصرقانونی
ب)عنصر مادی
پ)عنصر معنوی

الف)عنصر قانونی جرم:

مراد از رکن قانونی یک جرم نیز همان ماده یا مقرره‌ قانونی است که قانون‌گذار طبق آن مقرره، رفتار را جرم‌انگاری نموده است. اهمیت رکن قانونی در آن است که صدور حکم در مراجع قضایی و هم‌چنین تمامی تحلیل‌های حقوقی باید براساس آن و هم‌چنین با استناد به آن صورت بگیرد.

ماده ۶۷۴ عنصر قانونی جرم خیانت در امانت است؛ یعنی قانون‌گذار در این ماده خیانت در امانت را جرم‌انگاری نموده و برای آن مجازات تعیین کرده است:

«هرگاه اموال منقول یا غیرمنقول یا نوشته‌هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار بااجرت یا بی‌اجرت به کسی داده شده و بنا بر این بوده است که اشیاء مذکور مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که آن اشیاء نزد او بوده، آن‌ها را به ضرر مالکین یا متصرفین آن‌ها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید، به حبس از شش ماه تا سه سال محکوم خواهد شد».

ب)عنصرمادی:

مقصود از رکن مادی جرم، رفتاری است که شخص از طریق آن افکار مجرمانه‌ی خود را به نمایش می‌گذارد و به عبارتی رکن مادی جرم، نمود خارجی قصد مجرمانه است.
برای وقوع جرم ضرورتاً باید یک رفتار مجرمانه وجود داشته باشد زیرا نمی‌توان هیچ‌ شخصی را صرفاً براساس یک قصد مجرمانه‌ای که در عالم خارج هیچ ظهور و بروزی پیدا نکرده، مجازات کرد.

برای تحقق جرم خیانت در امانت باید یکی از رفتارهای زیر انجام شود:

الف. استعمال کردن (به کار بردن، مورد استفاده قرار دادن)

ب. تصاحب (تصاحب به این معنا است که شخص امین رفتار مالکانه‌ای نسبت به آن‌چه به او به امانت داده شده است، انجام دهد؛ مانند این‌که آن را بفروشد یا به دیگری ببخشد)

پ. تلف کردن (از بین بردن، نابود کردن)

ت. مفقود کردن (گم کردن)

مقصود از موضوع جرم چیزی است که رفتار مجرمانه بر آن واقع می‌شود. در جرم خیانت درامانت موضوع جرم، مال و نوشته می‌باشد.

همان‌طور که در ماده مورد اشاره قرار گرفته است، مال می‌تواند منقول(هم‌چون اتومبیل) یا غیرمنقول(‌هم‌چون خانه و زمین) بوده و منظور از نوشته نیز هر نوع سندی اعم از چک و سفته و … می‌باشد.

یکی از مؤلفه‌ها و شرایط بسیار مهم دیگری که برای تحقق جرم خیانت در امانت ضرورت دارد، آن است که باید رابطه‌ی امانی بین مجرم و بزه‌دیده وجود داشته باشد.

به عبارت بهتر، همان‌طور که از عنوان جرم نیز برمی‌آید، زمانی می‌توان شخصی را به ارتکاب این جرم محکوم نمود که یک نفر اموال یا نوشته‌هایی را به امانت به او سپرده شده باشد و قرار بر این باشد که او از این اموال و نوشته‌ها در راه معینی استفاده نموده یا در زمان معینی آن‌ها را بازگرداند ولی وی از این توافق تخلف نموده و یکی از رفتارهایی را که در بند قبل ذکر شد، نسبت به آن مال یا نوشته انجام دهد

.
به عنوان نمونه، فروش مال امانی یکی از بارزترین مصادیق جرم خیانت درامانت می‌باشد.

پ)رکن معنوی:

خیانت در امانت یک جرم عمدی می‌باشد. توضیح آن‌که طبق یکی از اصول مهم حقوق کیفری فقط صورت و حالت عمدی رفتارهایی که قانون‌گذار مورد اشاره قرار داده را می‌توان جرم تلقی نمود.

به عبارت بهتر، وقتی رفتاری در قانون به عنوان جرم معرفی می‌شود، در صورتی می‌توان اعضای جامعه را بخاطر ارتکاب آن‌ها مجرم دانست و تحت پیگرد قرار داد که به صورت عمدی آن را مرتکب شده باشند و اگر رفتار را به صورت غیرعمدی انجام داده باشند، نمی‌توان آن‌ها را متهم به ارتکاب جرم دانست.

مگر این‌که قانون‌گذار به صورت خاص در قانون ذکر کند که اگر یک رفتار به صورت غیرعمدی هم انجام شود، جرم است.

جرم خیانت درامانت هم از این قاعده مستثنی نیست؛ یعنی نمی‌توان کسی را بخاطر خیانت درامانت غیرعمدی مورد بازخواست قرار داد، بلکه باید آن را به صورت عمدی انجام داده باشد تا بتوان گفت که مرتکب این جرم شده است.

طبق ماده ۱۴۴ قانون مجازات اسلامی  در صورت وجود دو شرط زیر می‌توان گفت که جرم به صورت عمدی ارتکاب یافته است:

 

الف. مرتکب باید در انجام رفتار مجرمانه قصد داشته باشد؛ به این معنا که بخواهد آن رفتار را انجام دهد.
ب. علم به موضوع داشته باشد؛

یعنی آگاهی داشته باشد که اموال یا نوشته‌هایی که در ماده ۶۷۴ مورد اشاره قرار گرفت، به دیگری تعلق دارد و به امانت به او سپرده شده است و در عین حال با انجام دادن یکی از رفتارهای مذکور در ماده، جانب امانت‌داری را رعایت نکند. بنابراین، جهل مرتکب به هر یک از این دو مورد موجب می‌شود که به علت فقدان یکی از مؤلفه‌های عنصر معنوی، جرم خیانت در امانت تحقق پیدا نمی کند.

حکم خیانت در امانت:

جرایم در حکم خیانت در امانت از نظر مجازات تابع مجازات خیانت در امانت می‌¬باشند و مرتکبین آنها به استن به ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی مجازات می‌¬گردند. این ماده برای ارتکاب خیانت در امانت مجازات حبس از شش ماه تا سه سال را مقرر نموده¬‌است.

جهت پیگیری مسائل و مشکلات حقوقی و کیفری خود، حتما با وکیل یا کارشناس حقوقی مشورت و همفکری نمایید. چراکه با تجربه و دانش متخصصین می توان در جهت بهتر به نتیجه رسیدن موضوع گام برداشت.

گروه وکلای حقوق یاران

66415863-66415948-66415896